2. Dünya Savaşı’nda yaşanan ve yıllarca açıklanmayan geri çekilme operasyonunu, Kuşadası Yerel Tarih Grubu’ndan Sedat Onar ortaya çıkardı. Sedat Onar, tarihin bilinmeyenleri arasında sıkışıp kalan sırrı tüm detayları ile sosyal medya hesabından paylaştı. İşte Sedat Onar'ın anlatımıyla gün gün  78 yıllık büyük sır:

“Kuşadalılar’ın büyük çoğunluğu, II.Dünya Savaşında Sisam Adası’nın Naziler tarafından işgal edilmesinden sonra Sisamlıların Kuşadası’na mülteci olarak geldiklerini ve Kuşadalıların mültecilere sahip çıktığını bilir.

Oysa aynı dönemde, Sisam’dan muazzam bir geri çekilme operasyonu vardır. Hiçbir Kuşadalı’nın ruhu duymamıştır.

II.Dünya Savaşı koşullarından dolayı Türkiye ve İngiltere Devletleri arasında gizlilik içinde yürütülmüştür. Kapsamlı araştırmamızı dergimizde yayınlayacağız.

Özetini kısaca sizlere açıklayayım. Hayret edeceksiniz.

1943 yılında Sisam’da İngiliz bir askeri vali, az sayıda İngiliz askeri ve İtalyanlara ait bir garnizon vardır.

Aynı şekilde Sisam Dağlarında Nazi işgalcilerine karşı mücadele eden Yunanlıların büyük saygı duydukları İeros Lochos-Kutsal Birlik (Yunan Özel Kuvvetler Birliği) ile ELAS gerillaları vardır.

Naziler Sisam’a bizzat asker çıkararak işgale karar verir.

Önce, 17 Kasım 1943 günü Sisam ağır bir hava bombardımanına tutulur.

Büyük bir Alman Birliğinin tüm gücüyle Sisam’a saldıracağı anlaşılınca, Sisam’daki güçlerin 19-21 Kasım 1943 günleri geri çekilmesi kararı verilir.

Çekilme Sisam Boğazından Dilek Yarımadası istikametine yapılacaktır.

Bir kısmı Yunanlılara bir kısmı ise Türk Devletinin görevlendirdiği büyük-küçük çok sayıdaki tekne 19 Kasım gecesi Sisam sahillerine yaklaşır.

Sisam’daki:

İngiliz Kuvvetleri,

Yunanlıların Kutsal Birliği,

800 Yunanlı ELAS gerillası,

İtalyan Tümen Komutanı General Mario Soldarelli,

Sisam Metropoliti,

8500 İtalyan askeri

Ve 1200 sivil mülteci, 20 Kasım sabah saatlerine kadar Türkiye’ye geçer.

Ertesi gece yine Sisam’da geri kalanların tahliyesine devam edilir.

Tahliye operasyonu büyük bir gizlilik içinde yapılır.

Türk askeri araçlarına bindirilen İngiliz, İtalyan ve Yunan askerler ve gerillalar, durmaksızın Söke Tren İstasyonunda hazır bekletilen trenle İzmir’e sevk edilir. Bunlardan bir kısmı ülkelerine gönderilirken, Yunan Kutsal Birliği ve gerillaları trenlerle Filistin ve Mısır’a gönderilir.

Türkiye’nin tarafsız olduğu II.Dünya Savaşı’nda kimseye hissettirilmeden ve Hitler’in gazabını üzerimize çekmeden müthiş bir operasyon tamamlanmış olur.

Bu operasyona katılan tekne sahipleri ömürleri boyunca bunu bir sır olarak saklarlar. Tahliyeden ne Güzelçamlılıların ne de Kuşadalıların ne de Almanların haberi olur…”