Amerika’nın Gizli Servisi raporlarında, Sisam’ın tahliyesi amacıyla yapılan operasyonların Kuşadası ayağını Kuşçubaşı Eşref’in organize ettiği ve yerli işbirlikçilere önemli miktarlarda altın ödendiği yazıldı.

Amerikan Gizli Servisi CIA’nın atası olarak kabul edilen ve adı “OSS” olan Office of Strategic Services’in, Kuşadası Merkezli operasyonları ile ilgili raporlarından ilginç ayrıntılar ortaya çıktı. John Langdon Caskey tarafından günlük başlığı altında kaleme alınan raporda, ÖSS’nin Kuşadası’ndaki Kay West isimli üste, Sisam’ın tahliyesi konusunda faaliyete katılacak yerel işbirlikçilerinin organizasyonunun, Kuşçubaşı Eşref tarafından yapıldığı belirtildi. Raporda, o dönemde sürgünde olduğu ve operasyonu yürütmek için Sisam’a geldiği ifade edilen Kuşçubaşı Eşref’in belirlediği isimlere hizmetleri karşılığında önemli miktarlarda altın ödendiği anlatıldı.

CIA’nın resmi internet sitesinde yayınlanan ve bazı isimlerin üstünün kapatıldığı, bazı isimlerin ise de kodlarla anlatıldığı 2. Dünya Savaşı ait dönemle ilgili raporda Kuşçubaşı Eşref’le ilgili en dikkat çekici ayrıntı, belirtilen tarihlerin isimlerin Türk kaynakları tarafından hazırlanan bazı raporlar ve araştırmalarla örtüşmesi oldu. Bizzat  Kay West üssünün sorumlusu John Langdon Caskey emrinde ve büyük gizlilik içinde Sisam’ın tahliyesinde görev alan kayıkçıların Kuşçubaşı’nın Kuşadası’nda temas halinde olduğu Çerkez asıllı isimler tarafından üsse getirildiği anlatılan raporda, üsteki bu ekibin Sisam’la sürekli bağlantı içinde olduğu belirtildi.

KUŞÇUBAŞI EŞREF’İN KARANLIK HAYATINDAN KESİTLER

1921 yılında Yunan tarafına geçen Çerkez Ethem ve işbirlikçileri ile birlikte hareket ettiği gerekçesiyle sürgüne gönderilen 1883 İstanbul doğumlu Kuşçubaşı Eşref’ in 1950 yılında yurda dönüşüne değin nerede yaşadığı ve neler yaptığı bugüne değin karanlıkta kaldı.

Milli Emniyet raporlarına göre Kuşadası üzerinden Yunanistana ait Samos Adası’ na geçen Eşref, Atina’ da bir süre kaldıktan sonra Girit Adası’ nın Kandiye Şehrinde  1939 yılının son günlerine kadar mecburi ikamete tabi tutuldu.

Milli Emniyet raporlarında Eşref’in Atina’da bir çok firarinin toplantı yeri olarak bilinen İzmir mübadillerinden Stefo isimli bir Rum’un kahvesini yazışma yeri olarak kullandığı ve bir çok Türk ve Rum tarafından ziyaret edildiğinin altı çizildi.

Eşref sohbetlerinde Girit’te bulunduğu süre içerisinde Osmanlı’ dan kalan 800 ciltlik kadı defterlerini tercüme ettiğini, Fuat isimli bir Müslüman ve Mısır asıllı bir aile ile selamlaştığını, Galatasaray Lisesi mezunu Yorgi ve Karaburun Rumları’ndan İzmir İdadisi mezunu Niko Stavrinidis ile arkadaşlık yaptığını anlatmaktadır.

Eşref, II. Dünya Savaşı’ nın başlarında Girit’ ten ayrılarak Atina’ ya geldi ve daha önce tanışmış olduğu Alman casusu 1908 Selanik doğumlu kod adı Dr. Foerster olan Murad Ferid Bey ile çalışmaya başladı. Murat Ferid Bey’ in Amerikalılar tarafından angaje edilmesiyle saf değiştirdi ve Amerikan Ajanı John Langdon Caskey’in emrine girdi.

Caskey tarafından yönetilen İzmir Üssüne bağlı Kuşadası Arslan Burnu’ ndaki Key West Yunan Adası olan Samos’ a sadece birkaç mil uzaktaydı. Kapatıldığı 1944 yılına değin buradan Yunanistan’ a Yunanlı veya Yunan asıllı Amerikalı ajanlar sızdırıldı, gıda teminindeki güçlük nedeniyle özelllikle 1941 ve 1942 de binlerce Yunanlı ile Almanlar tarafından aranan direnişçiler Kuşadası kıyılarına geçirildi.

Bu operasyonun özellikle mülteci kısmında yer alan Eşref’ in Kuşadası’ndaki işbirlikçileri savaş sonrası zenginleri olarak hala hafızalarda yer almaktadır.

Daha sonra Kıbrıs üzerinden Yunan operasyonunu destekleyen bir diğer üssün bulunduğu İskenderiye’ye geçen Eşref Türkiye’ ye dönene kadar orada yaşadı.

1950’de Demokrat Parti’nin iktidara gelmesiyle yurda dönen ve Söke’deki  “Moralı Çiftliği” ne çekilen Kuşçubaşı Eşref  (Sencer ) ; 1964 yılında ölene kadar Milli Emniyet’in takibi altında kalmıştır. Kabristanı Söke Granta Mezarlığındadır.

https://slkhaber.com/78-yillik-sir-aydinlaniyor/

https://slkhaber.com/cia-nin-gizli-kusadasi-gunlukleri/